Στο περιβάλλον της πόλης αλλά και σε όλους τους χώρους που ζει και δραστηριοποιείται ο άνθρωπος (οικίες, γραφεία, εργοστάσια, νοσοκομεία, μουσεία, βιβλιοθήκες, κατασκηνώσεις, κήποι, πάρκα, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, χώροι εστίασης, κτλ.) εισβάλλουν και συχνά επιβιώνουν και αναπαράγονται ποικίλοι ζωικοί και άλλοι οργανισμοί, ορισμένοι από τους οποίους (κυρίως έντομα, τρωκτικά, ακάρεα) είναι ικανοί να ζημιώσουν άμεσα ή/και έμμεσα τον ίδιο ή την περιουσία του. Αν και στις ανεπτυγμένες αστικές κοινωνίες οι συνθήκες υγιεινής δεν επιτρέπουν πλέον την εκδήλωση σοβαρών επιδημιών στις οποίες εμπλέκονται έντομα, ακάρεα, τρωκτικά ή άλλα ζώα, ο κατάλογος των παθογόνων μικροοργανισμών και παρασίτων που μεταδίδονται από αυτά ή μέσω αυτών των ζώων αυτών είναι ακόμη πολύ μεγάλος.
|
|
Έτσι έχουμε ως παράδειγμα τις σοβαρές εγκεφαλίτιδες που μεταδίδονται με τα κουνούπια, τη λεπτοσπείρωση από τα τρωκτικά, την νόσο του Lyme
από τους κρότωνες, το βασανιστικό αλλεργικό άσθμα που προκαλείται από τα ακάρεα της σκόνης των σπιτιών ή ακόμη και από κάτι που δεν είναι
τόσο γνωστό, τις κατσαρίδες .
Για την αντιμετώπιση των ποικίλων οργανισμών υγειονομικής και όχι μόνο σημασίας στους κατοικημένους χώρους πέραν των πληροφοριών επί της μορφολογίας, βιολογίας, οικολογίας αυτών, χρειάζεται και πλήρης γνώση των διαφόρων μεθόδων και πρακτικών εφαρμογής των χημικών, φυσικών, μηχανικών, βιοτεχνικών και βιολογικών μέσων.
Η Green Experts με γνώμονα την ασφάλεια και την υγιεινή των χώρων, στους οποίους ζουν και εργάζονται οι πελάτες της, συγκέντρωσε ένα οδηγό παρασίτων στον οποίο εμπεριέχονται βασικές πληροφορίες για τα έντομα, τα τρωκτικά και τα ακάρεα του αστικού περιβάλλοντος, ο οποίος καθιστά δυνατή την διάγνωση και την έγκαιρη αντιμετώπιση ενός ενδεχόμενου προσβολής εντός αυτών των χώρων. |
Η φοβία μεγάλου ποσοστού ανθρώπων για τις κατσαρίδες δεν είναι αδικαιολόγητη. Οι κατσαρίδες πέραν της αποκρουστικής τους όψεως φέρουν μία σειρά παθήσεων όπως σαλμονέλα, δυσεντερία και γαστρεντερίτιδα ενώ ενδέχεται να προκαλέσουν αναπνευστικά προβλήματα εξαιτίας της συχνής απόρριψης του εξωσκελετού τους.
Τα μικρόβια που φέρουν, μεταδίδονται στον άνθρωπο μέσω των εκκρίσεων και των περιττωμάτων τους. Φωλιάζουν και αναπτύσσονται σε αποχετεύσεις, φρεάτια, βόθρους και κυκλοφορούν κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι κατσαρίδες θα φάνε σχεδόν οποιαδήποτε οργανική ουσία ανεξάρτητα από το πόσο ωφέλιμη είναι.
• Εάν έχετε παρατηρήσει μικρά στίγματα, σαν κόκκους πιπεριού στα ντουλάπια της κουζίνας σας,
είναι πιθανόν ένδειξη
περιττωμάτων κατσαρίδων οι οποίες φωλιάζουν και διαβιούν στη γύρω περιοχή.
• Εάν βλέπετε τις κατσαρίδες στο σπίτι σας κατά τη διάρκεια της ημέρας, έχετε μεγάλο και σοβαρό πρόβλημα.
• Εάν μια προσβολή κατσαρίδων αφεθεί ανεξέλεγκτη μπορεί γρήγορα να επεκταθεί και σε μερικές εβδομάδες ή μήνες
να γίνει σημαντικός κίνδυνος για την υγεία μας.
Τα σπουδαιότερα είδη κατσαρίδων περιλαμβάνουν τα εξής:
Γερμανική κατσαρίδα Blatella Germanica |
Αμερικανική κατσαρίδα Periplaneta Americana |
Ασιατική κατσαρίδα Blatta Orientalis |
Γερμανική κατσαρίδα - Blatella Germanica
Ίσως η πιο συνηθισμένη κατσαρίδα σε προσβολές κατοικιών.
Αναγνώριση:
Το σώμα μιας ενήλικης Γερμανικής κατσαρίδας είναι περίπου 1,3 cm με 1,6 cm σε μήκος. Καφέ ή ανοικτό καφέ στο χρώμα, με δύο σκούρες λωρίδες στο πίσω μέρος του κεφαλιού.
Βιολογικός Κύκλος:
Πρόκειται για το πιο παραγωγικό είδος μεταξύ όλων των κατσαρίδων. Η θηλυκή γερμανική κατσαρίδα ζει έως και 6 μήνες. Φέρει ένα σάκο που περιέχει 30 έως 40 αυγά και αναπαράγεται 3-4 φορές το χρόνο. Η ανάπτυξη από το αυγό στο ενήλικο μπορεί να προκύψει σε 45 ημέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων απορρίπτει το δέρμα της 6 φορές.
Συνήθειες:
Οι γερμανικές κατσαρίδες βρίσκονται σε χώρους με ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι προσβολές εμφανίζονται συνήθως στις κουζίνες αλλά και στα μπάνια. Συνηθίζουν να κρύβονται κατά τη διάρκεια της ημέρας σε σίγουρα, ασφαλή καταφύγια, κοντά σε πηγές τροφίμων και υγρασίας, όπως, οι εσωτερικές κοιλότητες τοίχων, οι ρωγμές στα ντουλάπια της κουζίνας και του μπάνιου και κάτω ή μέσα σε ηλεκτρικές συσκευές που παράγουν θερμότητα. μετακινούνται 3 με 4 μέτρα από τη φωλιά τους αναζητώντας τροφή και νερό. Χωρίς τροφή και νερό οι ενήλικες κατσαρίδες μπορεί να πεθάνουν σε δύο εβδομάδες αλλά μπορεί να ζήσουν μέχρι και ένα μήνα μόνο με νερό.
Αμερικανική κατσαρίδα - Periplaneta Americana
Αυτό το είδος αν και ονομάζεται κοσμοπολίτικο δεν συναντάται στις βόρειες περιοχές όπως τα άλλα είδη.
Αναγνώριση:
Το μήκος του σώματος του ενήλικου εντόμου μπορεί να φθάσει και τα 5,5 εκατ. και έχει λαμπερό κόκκινο χρώμα προς καστανό. Έντομο μέτριας πτητικής ικανότητας.
Βιολογικός Κύκλος:
Η διάρκεια ζωής του θηλυκού εντόμου φτάνει μέχρι και 1,5 χρόνο ενώ του αρσενικού 6-8 μήνες. Η περίοδος επώασης αυγών διαρκεί 6 έως 8 εβδομάδες.
Συνήθειες:
Κατά την διάρκεια της ημέρας προτιμά την παραμονή της σε χώρους όπως τα υπόγεια των κτιρίων, τους υπονόμους, τα φρεάτια και άλλες θερμές, σκοτεινές και υγρές θέσεις.
Αποφεύγει τις κρύες περιοχές αλλά θα αναπτυχθεί και υπαίθρια όταν η θερμοκρασία είναι επάνω από 29 ºC. Στα κτίρια συναθροίζονται συχνά γύρω από το θερμούς υδροσωλήνες, τις μηχανές ψυγείων, τους λέβητες και άλλες συσκευές θέρμανσης.
Ασιατική κατσαρίδα - Blatta Orientalis
Η ασιατική κατσαρίδα είναι ένα εξαιρετικά ανθεκτικό και διαδεδομένο είδος.
Αναγνώριση:
Το σώμα του ενήλικου εντόμου είναι περίπου 2,5 cm σε μήκος. Έχει χρώμα σκούρο καφέ προς μαύρο.
Βιολογικός Κύκλος:
Το θηλυκό ζει έως και 2 έτη και αποθέτει μέχρι 18 ωοθήκες στη διάρκεια της ζωής του. Κάθε σάκος αυγών περιέχει 16 αυγά. Η περίοδος επώασης είναι 1 έως 2 μήνες και η περίοδος ανάπτυξης είναι 12 μήνες. Ο πληθυσμός επεκτείνεται γρήγορα σε ιδανικές συνθήκες, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των θερμών θερινών μηνών, με θερμοκρασίες επάνω από 27 ºC.
Συνήθειες:
Η Ανατολική κατσαρίδα σχετίζεται περισσότερο με υγρά μέρη σε σχέση με τις άλλες κατσαρίδες. Το είδος αυτό βρίσκει τροφή σε σκουπίδια και σε οργανική ύλη που αποσυντίθεται και θεωρείται το περισσότερο ακάθαρτο είδος των οικοπαρασιτικών κατσαρίδων.
Βρίσκονται σε υγρά υπόγεια, κελάρια, σωλήνες, κάτω από ψυγεία, νεροχύτες, πλυντήρια, κάτω από πατώματα και στο εσωτερικό τοίχων. Κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου οι κατσαρίδες αυτές μετακινούνται μαζικά σε κτίρια αλλά εξαιτίας της προτίμησής τους για ψυχρότερες θερμοκρασίες μπορούν να βρεθούν και εκτός κτιρίων καθώς επίσης και σε κτίρια χωρίς θέρμανση κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Οι κοριοί κατά κανόνα συνδέονται με τον άνθρωπο και το κρεβάτι του. Αυτά τα έντομα ζουν σε στρώματα, σε ρωγμές σε τοίχους και πατώματα, ρωγμές στα έπιπλα, κάτω από μαξιλάρια καναπέδων, κάτω από ξεκολλημένη ταπετσαρία κτλ. Κρύβονται από το φως κατά τη διάρκεια της ημέρας και συνηθίζουν να τρέφονται με τους οικοδεσπότες τους τη νύχτα. Χαρακτηριστικά: Είναι αιμομυζητικά, άπτερα έντομα. Τα ενήλικα έχουν μέγεθος 4-5mm, σχήμα ωοειδές πεπλατυσμένο και χρώμα κόκκινο-καφέ και έχουν κοντή προβοσκίδα. |
|
Βιολογικός Κύκλος: Τα ενήλικα παράσιτα είναι έτοιμα για δράση μετά από περίπου 4 εβδομάδες, όταν βέβαια στον χώρο υπάρχουν θερμόαιμα (άνθρωποι, ζώα). Τα ενήλικα έντομα μπορούν να επιζήσουν για ένα έτος χωρίς σίτιση και γεννούν 1-5 αυγά κάθε μέρα, τα οποία αποθέτουν μεμονωμένα σε ρωγμές ή τραχιές επιφάνειες, καλύπτοντάς τα με ειδική ουσία. Οι κοριοί έχουν ένα επιμηκυμένο ράμφος με δύο κοίλους σωλήνες. Ένας από τους σωλήνες χρησιμοποιείται για να απορροφήσει το αίμα του θύματός τους, ενώ ο άλλος σωλήνας εγχέει το σάλιο, το οποίο περιέχει τα αντιπηκτικά τα οποία είναι υπεύθυνα και για τον πόνο. Συνήθειες: Κατά την διάρκεια της ημέρας τα ενήλικα είναι κρυμμένα σε σχισμές στο πάτωμα, στα μαξιλάρια, πίσω από κορνίζες κ.α. Τα ενήλικα άτομα μπορούν να αντέξουν το κρύο και να επιβιώσουν χωρίς τροφή για πολλές εβδομάδες ή και μήνες. Μεταφέρονται στα σπίτια με αποσκευές, κατοικίδια, περιστέρια, χελιδόνια και νυχτερίδες. |
Το γνωστό σε όλους μας κουνούπι είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα έντομα, το οποίο και αριθμεί περίπου 3,500 είδη. Τα αρσενικά κουνούπια τρέφονται αποκλειστικά με νέκταρ, ενώ τα θηλυκά χρειάζονται το αίμα για να συμπληρώσουν την διατροφή τους.
Υπάρχουν 3 βασικά γένη κουνουπιών:
Το γένος Anopheles |
Το Culex, λέγεται και ασιατικό κουνούπι ή κοινό κουνούπι |
Το γένος Aedes, μεταδίδει το κίτρινο πυρετό, εκεί ανήκει και το κουνούπι Τίγρης |
Το γένος Anopheles
Το γένος αυτών των κουνουπιών είναι ο φορέας της ελονοσίας και των ασθενειών της εγκεφαλίτιδας και φιλαρίασης. Τα ενήλικα κουνούπια του γένους αυτού αναγνωρίζονται από τη στάση του σώματος τους, όπου η προβοσκίδα το κεφάλι και το σώμα είναι σε μία ευθεία γραμμή. Επίσης τα φτερά τους φέρουν μικρά στίγματα. Με το τσίμπημα του σε άτομο που έχει ελονοσία, το θηλυκό μαζί με το αίμα ρουφάει και το πλασμώδιο, στο οποίο οφείλεται η ασθένεια. Μέσα στο σώμα του κουνουπιού το μικρόβιο παραμένει και αναπτύσσεται. Στη συνέχεια μεταφέρεται στους σιελογόνους αδένες του και έτσι με νέο τσίμπημα σε σώμα υγιούς ανθρώπου, μεταφέρει μέσω του σάλιου του το μικρόβιο στον οργανισμό του. Το ανωφελές κουνούπι ζει από 18 μέρες μέχρι 4-5 εβδομάδες.
Το Culex, λέγεται και ασιατικό κουνούπι ή κοινό κουνούπι
Πολλαπλασιάζεται σε στάσιμα και μολυσμένα νερά αλλά και σε μέρη όπου υπάρχει αρκετή υγρασία. Η προβοσκίδα του είναι διακεκομμένη και προς τα κάτω σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα του. Τα φτερά του είναι χρωματικά ομοιόμορφα. Τα αβγά του τα γεννάει στην επιφάνεια του νερού και αυτά επιπλέουν κατά ομάδες των 100 ή και περισσοτέρων. Ζει 10-15 μέρες αλλά σε ψυχρές συνθήκες μπορεί να ζήσει και περισσότερο. Μπορεί να μεταφέρει την ασθένεια της εγκεφαλίτιδας, αλλά αρκετά δύσκολα, ενώ την ασθένεια της φιλαρίασης μόνο σε τροπικές περιοχές.
Το γένος Aedes, μεταδίδει το κίτρινο πυρετό, εκεί ανήκει και το κουνούπι Τίγρης
Διαφέρει από το κοινό κουνούπι στο ασημένιο χρώμα που έχει ο θώρακας του. Το άκρο της κοιλιάς του θηλυκού είναι μυτερό και έχει διάφορα αισθητήρια εξαρτήματα που εξέχουν. Οι προνύμφες του γένους αυτού είναι κοντές και χοντρές ενώ τα αβγά του έχουν τη δυνατότητα να αντέχουν και έξω από το νερό για αρκετό καιρό. Αναπαράγεται μετά από πλημμύρες σε δεξαμενές βρόχινου νερού ή σε αρμυρά έλη. Η ζωή του είναι συνήθως σύντομη (10-15 μέρες) αλλά κάτω από κατάλληλες ψυχρές κλιματολογικές συνθήκες διαρκεί και μερικούς μήνες. Σε πολλές περιοχές της Αφρικής η μετάδοση του κίτρινου πυρετού από τα κουνούπια αποτελεί πραγματική μάστιγα.
Χαρακτηριστικά:
Έχει μήκος 5 - 9 χιλιοστά, χρώμα σταχτί, το σώμα του είναι μακρόστενο και το κεφάλι του περίπου στρογγυλό. Τα φτερά του είναι μακρόστενα και διαφανή κι ο θώρακάς του καμπουριαστός. Γενικά το κουνούπι έχει πόδια μακριά και λεπτά. Τα πισινά του πόδια είναι πιο μακριά από τα μπροστινά του.
Βιολογικός Κύκλος:
Ο βιολογικός τους κύκλος εξελίσσεται πάντα σε υδατοσυλλογές (λίμνες, έλη, πισίνες, στέρνες, πηγάδια).
Το νερό μπορεί να είναι γλυκό, υφάλμυρο ή και αλμυρό. Κάποια είδη μάλιστα μπορούν να αφήσουν τα αβγά τους, στο νερό της βροχής
που μαζεύεται σε άδειες κονσέρβες, λάκκους, φυσικά κοιλώματα, κ.λ.π.
Τα αβγά τοποθετούνται σε ομάδες των 100-300 στην επιφάνεια του νερού. Μετά από 2-3 ημέρες εκκολάπτονται
οι προνύμφες και μετά από 2-4 ημέρες από το κέλυφος της νύμφης βγαίνει το ενήλικο έντομο.
Η συνολική διάρκεια του βιολογικού κύκλου των κουνουπιών είναι 7-16 ημέρες, ανάλογα με το είδος και την
θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Υπολογίζεται ότι ετησίως αναπτύσσονται 6-10 γενιές. Η κατ’ εξοχήν περίοδος αναπαραγωγής είναι το καλοκαίρι.
Συνήθειες:
Κατά την διάρκεια της ημέρας κρύβονται σε σκοτεινά προστατευόμενα μέρη. Μετά την δύση του ήλιου όμως βγαίνουν από τις κρυψώνες τους και πετούν σε αναζήτηση τροφής σε αποστάσεις από 3 έως και 7 χιλιόμετρα. Η γονιμοποίηση γίνεται «εν πτήση», σε ύψος 0,5–3,0 μέτρα από το έδαφος, αλλά για την παραγωγή αυγών χρειάζονται περισσότερες από μία απομυζήσεις αίματος.
Η μύγα αποτελεί μία τεράστια πηγή μόλυνσης. Τρέφεται με οργανικά προϊόντα σε κατάσταση αποσύνθεσης, κόπρανα,
ανοιχτές πληγές και φρέσκα τρόφιμα. Συγχρόνως, κατά την βρώση εκχέει γαστρικά υγρά ώστε να υγροποιήσει την τροφή της εξωτερικά,
και, λόγω του γρήγορου ρυθμού με τον οποίο τρέφεται, αφοδεύει στα τρόφιμα την ίδια στιγμή.
Είναι άκρως παθογόνα και κουβαλάει παράσιτα, βακτηρίδια και ιούς τα οποία προκαλούν ασθένειες όπως πολιομυελίτιδα,
ηπατίτιδα Α και Ε, τύφο, χολέρα, γαστρεντερίτιδα κ.α.
Οικιακή μύγα - Musca Domestica |
Μύγα φρούτων - Drosophila Melanogaster |
Οικιακή μύγα - Musca Domestica
Πρόκειται για το πιο κοινό είδος μύγας, που αναλογεί με το 91% του συνολικού πληθυσμού τού εντόμου.
Χαρακτηριστικά:
Η οικιακή μύγα είναι μέσου μεγέθους 6 έως 14 χιλιοστά, γενικά γκρίζα στο χρώμα, με τέσσερις χαρακτηριστικές πιο σκούρες λωρίδες στο θώρακα και το θηλυκό συνήθως πιο μεγάλο από το αρσενικό.Βιολογικός Κύκλος:
Η οικιακή μύγα περνά μέσω των γνωστών σταδίων τον κύκλο ζωής της, αυγό, προνύμφη νύμφη και ενήλικο,
όπως τα περισσότερα έντομα.
Γεννά τα αυγά της σε κάθε ουσία που βρίσκεται σε αποσύνθεση και με την οποία τρέφεται η προνύμφη της
(περιττώματα ανθρώπων και ζώων, σκουπίδια, υποπροϊόντα κλπ). Στην διάρκεια ζωής της, μια θηλυκή οικιακή μύγα μπορεί να γεννήσει
μέχρι 900 αυγά. Η θηλυκή μύγα αρχίζει να γεννά τα αυγά της από 4 έως 12 ημέρες από την μεταμόρφωσή της σε τέλειο έντομο.
Στις εποχές των υψηλών θερμοκρασιών, οι χωρίς πόδια άσπρες προνύμφες προκύπτουν από τα αυγά τους σε 8 έως 24 ώρες.
Αυτές οι προνύμφες περνούν από τρία στάδια ανάπτυξης σε 1 εβδομάδα ή και λιγότερο κατά τη διάρκεια των θερμότερων
εποχών και μέχρι 8 εβδομάδες όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες.
Όταν ολοκληρώσει το τελευταίο στάδιό της, η προνύμφη θα κινηθεί προς μια δροσερή και ξηρή περιοχή στην
οποία θα κάνει το κουκούλι της (pupate).
Η μετατροπή των χρυσαλίδων σε ενήλικες γίνεται από 3 ημέρες έως 5 εβδομάδες. Αυτή η περίοδος είναι τόσο διαφορετική
διότι εξαρτάται από την θερμοκρασία και την υγρασία.
Συνήθειες:
Μπαίνει με ευχέρεια στις κατοικίες τη διάρκεια της ημέρας, λόγω της έλξεώς της από ρεύματα αέρα και οσμές.
ενώ για διανυκτέρευση προτιμά στερεές γωνίες, κάθετες επιφάνειες και αιωρούμενα αντικείμενα.
Προτιμά θερμοκρασίες γύρω στους 28 ºC. Συνηθίζει να πετά σε ύψος κάτω από 1,5m.
Μύγα φρούτων - Drosophila Melanogaster
Η μύγα των φρούτων συμπεριλαμβάνει διάφορες οικογένειες μυγών με ξεχωριστά χαρακτηριστικά, αλλά που έχουν
από ένα κοινό σημείο, όπως λέει και το όνομά τους, τρέφονται κυρίως με μία τεράστια ποικιλία φρούτων και καρπών.
Το σάλιο που εκκρίνουν καθώς και τα αυγά που εναποθέτουν, καθιστούν τα τρόφιμα επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία.
Συνεπώς, οι καταστροφές που επιφέρουν οι μύγες είναι τεράστιες σε αποθηκευμένα τρόφιμα και καλλιέργειες, και μάλιστα ετησίως
δαπανούνται εκατομμύρια δολάρια για την καταπολέμησή τους.
Χαρακτηριστικά:
Είναι μικρή μύγα με μήκος περίπου 3-8 χιλιοστά, συμπεριλαμβανομένων των φτερών της. Το βασικό χαρακτηριστικό της μύγας φρούτων είναι τα μάτια της, τα οποία είναι κόκκινα στο χρώμα. Το κεφάλι και ο θώρακας έχουν μαυριδερό χρώμα και η κοιλιά είναι κάπως σκοτεινότερη.Βιολογικός Κύκλος:
Ο βιολογικός κύκλος έχει διάρκεια 8-10 μέρες και περιλαμβάνει τα στάδια αυγό (εκκόλαψη σε 1-2 μέρες), προνύμφη (5-6 μέρες), νύμφη (1-2 μέρες) και ενήλικο. Η διάρκεια του βιολογικού κύκλου είναι 8-10 μέρες ανάλογα με την θερμοκρασία. Το ενήλικο θηλυκό αποθέτει ~500 αυγά (> 1 φορά / ζωή) στην επιφάνεια υλικού σε στάδιο ζύμωσης.
Συνήθειες:
Η προφανής θέση που προτιμά είναι σε σημεία όπου φρούτα ή λαχανικά είναι αποθηκευμένα έξω από τα ψυγεία ή τα δοχεία ψύξης. Επίσης εμφανίζεται σε οινοποιεία και οξοποιίες.
Τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών είναι υψηλής κοινωνικότητας έντομα που ζουν
σε μόνιμες φωλιές και οι οποίες ανάλογα με τα είδη, μπορεί να είναι στο χώμα, στη ξυλεία, στις κοιλότητες τοίχων ή τα κενά στεγών.
Δρουν έως κοινωνίες με υψηλή οργάνωση που καλύπτουν μεγάλες περιοχές και αποτελούνται από εκατομμύρια μέλη.
Οι μεγαλύτερες αποικίες αποτελούνται κυρίως από στείρα άπτερα θηλυκά που σχηματίζουν τάξεις "εργατών", "στρατιωτών",
ή άλλες εξειδικευμένες ομάδες. Σχεδόν όλες οι αποικίες μυρμηγκιών έχουν κάποια γόνιμα αρσενικά που αποκαλούνται κηφήνες και
ένα ή περισσότερα γόνιμα θηλυκά που αποκαλούνται βασίλισσες. Οι αποικίες περιγράφονται κάποιες φορές ως υπεροργανισμοί επειδή
τα μυρμήγκια μοιάζουν να συμπεριφέρονται σαν μια ενιαία ύπαρξη, καθώς εργάζονται συλλογικά για να υποστηρίξουν την αποικία.
Μυρμήγκι Φαραώ Monomorium pharaonis |
Μαύρο μυρμήγκι Lasius niger |
Μυρμήγκι Φαραώ - Monomorium pharaonis
Το όνομά του προέρχεται από τη λανθασμένη άποψη του Ληναίου (Σουηδός βοτανολόγος), ότι το είδος αυτό ήταν μία από τις πληγές της Αιγύπτου.
Χαρακτηριστικά:
Έχουν μέγεθος 1,5-2mm, χρώματος κίτρινου θαμπού ως κοκκινωπού. Οι βασίλισσες είναι 4mm και έχουν ελαφρώς πιο σκούρο χρώμα.Βιολογικός Κύκλος:
Σχηματίζει αποικίες με πολλαπλές βασίλισσες. Το σμήνος μπορεί να πολλαπλασιάζεται όλο το χρόνο. Έχει βιολογικό κύκλο στις 40 ημέρες περίπου.
Συνήθειες:
Συχνά σχηματίζονται νέες αποικίες μέσα από φωλιές που έχουν διαταραχτεί όπως πχ σε περίπτωση που έχει ψεκαστεί η φωλιά με εντομοκτόνα. Σχηματίζει φωλιές σε κοιλότητες θερμαινόμενων κτιρίων, και τα μονοπάτια τους συνδέονται με συστήματα θέρμανσης όπως τα νοσοκομεία.
Μαύρο μυρμήγκι - Lasius niger
Οι φωλιές τους διακρίνονται εύκολα σε υψώματα με ψιλό χώμα και σε αμμώδη ηλιόλουστα σημεία στον κήπο. Είναι παμφάγο είδος και σε παλιά σπίτια μπορεί να δημιουργήσει ζημιές στο ξύλο.
Χαρακτηριστικά:
Οι εργάτριες έχουν μήκος σώματος 3-5 mm και χρώμα καστανόμαυρο. Η βασίλισσα έχει μήκος 15 mm και καστανόμαυρο χρωματισμό. Τα αρσενικά έχουν μήκος σώματος 3 mm και καστανόμαυρο χρώμα. Το αρσενικό διαφέρει από τις εργάτριες στο ότι έχει μικρότερο κεφάλι και μεγαλύτερες κεραίες.Βιολογικός Κύκλος:
Ο βιολογικός κύκλος αποτελείται από το αυγό, την προνύμφη, τη νύμφη και το ενήλικο.
Συνήθειες:
Οι προνύμφες τρέφονται από την βασίλισσα μέχρι να εμφανιστούν οι νέοι εργάτες Τρώνε κυρίως γλυκές και πρωτεϊνούχες τροφές Τα αρσενικά πεθαίνουν μετά το ζευγάρωμα. Οι φωλιές αναγνωρίζονται από τα κονιορτοποιημένα χώμα γύρω τους.
Έντομο αποθηκών θεωρείται κάθε είδος εντόμου που προσβάλει και καταστρέφει άμεσα ένα προϊόν και που μπορεί να αναπτυχθεί και να αναπαραχθεί σε μια αποθήκη ή σε χώρο που φιλοξενεί για αρκετό χρονικό διάστημα γεωργικά ή βιομηχανικά προϊόντα ή τρόφιμα.
Τα έντομα αποθηκών είναι τόσο διαδεδομένα και θεωρούνται επιτυχημένοι οργανισμοί γιατί:
• Βαδίζουν ή πετούν (ακόμα και δεκάδες χιλιόμετρα).• Μετακινούνται μέσω του διεθνούς εμπορίου με το προϊόν (έντομα "ταξιδιώτες").
• Χρησιμοποιούν σειρά καταφυγίων και συνθηκών για να επιζήσουν για πολλά χρόνια.
• Σχήμα: στενά, μικρά, πεπλατυσμένα.
• Σε καταφύγια αποφεύγουν την άμεση έκθεση σε εντομοκτόνα (ανθεκτικότητα) και φυσικούς εχθρούς.
Τα σημαντικότερα είδη τα οποία έχουν οικονομικό ενδιαφέρον για τη χώρα μας είναι τα εξής:
Sitophilus granarius ή Calandra granaria - Σκαθάρι του σιταριού
Το τέλειο έντομο έχει μέγεθος 3 – 4 mm, όπως και η προνύμφη του. Έχει έλυτρα τα οποία φέρουν αυλακώσεις. Η προνύμφη του οποία είναι κοντόχοντρη, κεκαμμένη και κιτρινωπή.
Βιολογία – Προσβολές: Έχει 4 – 5 γενεές κατ’ έτος. Γεννά μέχρι 400 αυγά σε βοθρία που ανοίγουν σε κάθε σπόρο. Η προνύμφη αναπτύσσεται στο σπόρο. Προσβάλλει όλους τους σπόρους δημητριακών και σπανιότερα όσπρια και ξηρούς καρπούς.
Sitophilus oryzae - Σκαθάρι του ρυζιού
Το τέλειο έντομο έχει μέγεθος 3 – 4 mm. Τα έλυτρα φέρουν αυλακώσεις και παρατηρούνται 4 ανοιχτόχρωμες κηλίδες. Το Sitophilus granarius δεν πετά διότι δεν έχει μεμβρανώδεις πτέρυγες, όμως το Sitophilus oryzae πετά. Η προνύμφη του είναι όμοια με εκείνη του σκαθαριού του σιταριού όπως και η βιολογία του
Oryzaephilus surinamensis - Ψείρα του Σιταριού
Είναι ευκίνητο έντομο. Το τέλειο είναι λεπτό και πεπλατυσμένο, μεγέθους 3 – 3,5 mm. Ο θώρακας και τα έλυτρα φέρουν αυλακώσεις.
Η προνύμφη του έχει μέγεθος 4mm, είναι νηματοειδής πεπλατυσμένη, υποκίτρινη.
Βιολογία – Προσβολές: Έχει 2 – 3 γενεές το χρόνο, αλλά σε πολύ ευνοϊκές συνθήκες (υψηλή θερμοκρασία), φτάνει τις 6 – 8. Το τέλειο έντομο είναι μακρόβιο (2 – 3 έτη). Προτιμά ήδη προσβεβλημένους σπόρους ή υπολείμματα τους. Τρέφεται κυρίως με σιτηρά και προϊόντα αυτών, ελαιούχους σπόρους, όσπρια, καφέ, κακάο, φυτά. Τα συναντάμε όμως πάντα ταυτόχρονα με άλλα έντομα, επιζήμια για αυτούς τους σπόρους.
Rhizopertha dominica - Σκαθάρι του ρυζιού
Το τέλειο έχει μέγεθος 3 mm, είναι επίμηκες κυλινδρικό, καστανού χρώματος. Η κεφαλή δεν φαίνεται. Τα έλυτρα φέρουν ευκρινείς κατά μήκος γραμμές από μικρά κοιλώματα.
Η προνύμφη έχει μέγεθος 4 – 6 mm, με σώμα παχύ, κυρτό, διογκωμένο εμπρός, υπόλευκη.
Προσβολές – Βιολογία: Έχει 4 – 6 γενεές το χρόνο. Διαχειμάζει σ’ όλα τα στάδια. Πολλές προνύμφες προσβάλλουν έναν σπόρο όπου και νυμφώνονται. Είναι το πολυπληθέστερο έντομο σε αποθήκες ρυζιού. Προσβάλλει ακόμη καλαμπόκι, κριθάρι κ.α.
Ephestia kuehniella - Σκουλήκι των αλεύρων
Το τέλειο έχει άνοιγμα πτερύγων 18 – 25 mm. Το σώμα και οι πρόσθιες πτέρυγες έχουν τεφρό χρώμα. Οι οπίσθιες πτέρυγες έχουν χρώμα υπόλευκο με καστανά νεύρα.
Η προνύμφη έχει μέγεθος15-20 mm, χρώμα υπορόδινο και κεφαλή καστανή.
Βιολογία – Προσβολές: Έχει ως 5 γενεές το χρόνο. Είναι νυκτόβια και δραστηριοποιείται με το ημίφως ή τη νύχτα. Τα θηλυκά ωοτοκούν συνήθως πάνω στους σωρούς των αλεύρων 200 – 300 αυγά το καθένα. Οι προνύμφες κατασκευάζουν θήκες μέσα στις οποίες τρέφονται και αναπτύσσονται. Με αυτόν τρόπο ρυπαίνουν, προκαλούν ζυμώσεις και δυσάρεστες οσμές στα άλευρα και τα υποβαθμίζουν. Εκτός από τα άλευρα και τους σπόρους δημητριακών προσβάλλει ακόμη όσπρια, πίτουρα, γύρη σε κυψέλες μελισσών κ.α.
Plodia interpunctella - Κοινό σκουλήκι αποθηκών
Το τέλειο έχει άνοιγμα πτερύγων 15 – 20 mm. Οι πρόσθιες πτέρυγες κατά το ήμισυ έχουν χρώμα καστανέρυθρο με δύο εγκάρσιες μαύρες γραμμώσεις. Οι οπίσθιες πτέρυγες έχουν αργυρόλευκο χρώμα και φέρουν κρόσσια.
Η προνύμφη έχει μέγεθος 8 – 12mm με χρώμα υπόλευκο ή υπορόδινο ανάλογα με την τροφή που προσλαμβάνει. Η κεφαλή της είναι καστανή.
Βιολογία – Προσβολές: Μπορεί να συμπληρώσει έως 8 γενεές κατ’ έτος. Είναι νυκτόβια και γεννά περίπου 150 αυγά, πάνω σε σπόρους ή άλλα προϊόντα. Η προνύμφη τρέφεται από αυτά υφαίνοντας μετάξινα νήματα. Νυμφώνεται σε βομβύκιο. Είναι έντομο πολυφάγο και μπορεί να προσβάλλει σπόρους, ξερά σύκα, προϊόντα αμύλου, γλυκίσματα κ.α.
Οι ψύλλοι βρίσκονται συνήθως σε χώρους που υπάρχουν κατοικίδια. Η απουσία κατοικίδιων δεν αποκλείει το ενδεχόμενο εμφάνισης ψύλλων στο χώρο, καθώς μεταφέρονται πολύ εύκολα και από τον ίδιο τον άνθρωπο. Εκτός από την ενόχληση που προκαλούν τα τσιμπήματά τους, οι ψύλλοι μπορούν να θέσουν την υγεία των ανθρώπων και των ζώων σε υψηλό κίνδυνο καθώς είναι φορείς επικίνδυνων μολυσματικών ασθενειών. |
Χαρακτηριστικά:
Τα ενήλικα φτάνουν τα 2,5-3mm, έχουν πεπλατυσμένο σώμα, κοκκινωπό-καφέ χρώμα και είναι άπτερα. Τα πίσω πόδια είναι μεγαλύτερα και κατάλληλα για πηδήματα, που φτάνουν σε ύψος τα 65cm και μήκος 180 cm. Βιολογικός Κύκλος: Η διάρκεια του βιολογικού κύκλου του παράσιτου είναι 2-6 εβδομάδες. Από τη στιγμή που θα πάρει τη τροφή το θηλυκό ενήλικο παράσιτο θα αρχίσει να γεννά μετά από χρονικό διάστημα 3-4 ημερών. Η ποσότητα των αυγών που γεννά ο ψύλλος είναι πάρα πολύ μεγάλη. Συγκεκριμένα μπορεί να γεννά μέχρι 50 αυγά την ημέρα και μέχρι 2000 αυγά σε ολόκληρη τη ζωή του. Συνήθειες: Για την ανάπτυξή τους απαιτείται υγρασία και ζέστη. Δεν μπορούν να πετάξουν αλλά πραγματοποιούν άλματα με τα οποία μεταφέρονται από ζώο σε ζώο. Τα περισσότερα προβλήματα παρατηρούνται σε προάστειες και αγροτικές περιοχές όπου οι ψύλλοι μεταφέρονται στους ανθρώπους από τα αγροτικά ζώα. |
Τα ακάρεα συναντώνται σε όλα τα σπίτια και αποτελούν σημαντικό παράγοντα αλλεργίας στο εσωτερικό ενός κατοικημένου χώρου. Βήχας, φταρνίσματα, αλλεργικό συνάχι, έκζεμα, είναι τα τυπικά συμπτώματα. Τα περιττώματα και μέρη του σώματός τους διασπείρονται στον αέρα του σπιτιού και προκαλούν αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα και δερματίτιδες. Αιωρούνται πολύ εύκολα στο εσωτερικό κατοικημένων χώρων, αποτελούν μέρος της σκόνης, γι` αυτό και ονομάζονται Ακάρεα Σκόνης (Dust Mites). | |
Χαρακτηριστικά: Το μέγεθος του ακάρεως είναι μικρότερο του 1 mm, δεν έχει εντομές που να χωρίζουν τον κεφαλοθώρακα (πρόσωμα) από το οπισθόσωμα (κοιλιά), όπως τα υπόλοιπα αραχνοειδή (π.χ. αράχνη) αλλά τα δύο αυτά μέρη είναι ενωμένα συμπαγώς με μια ανεπαίσθητη ραφή. Τα ενήλικα έχουν μέγεθος 0,33mm, σώμα ωοειδές, μαλακό και πεπλατυσμένο χρώματος υπόλευκου. Βιολογικός Κύκλος: Κατά κανόνα η αναπαραγωγή είναι σεξουαλική (αμφιγονική), υπάρχουν δηλαδή και τα δύο φύλα, συχνά με διάφορες στην εμφάνισή τους. Ο βιολογικός κύκλος των περισσότερων ακάρεων είναι σχετικά βραχύς. Συνήθειες: Τα ακάρεα αυτά τρέφονται με τμήματα του ανθρώπινου δέρματος που αποβάλλεται, υπολείμματα τροφών, μύκητες και γύρη. Ένα γραμμάριο σκόνη είναι δυνατό να περιέχει μέχρι και 100-400 άτομα. Κρεβάτια, στρώματα, ταπετσαρίες και χαλιά είναι οι πιο σημαντικοί φορείς ακάρεων. |
Οι σκόροι μπορούν να προσβάλουν τα ρούχα και τα αποθηκευμένα τρόφιμα. Οι σκόροι των ρούχων αποτελούν βασικούς εχθρούς του υφάσματος και άλλων ειδών από φυσικές ίνες. Τύποι σκόρων: Οι πιο συνηθισμένοι σκόροι ρούχων είναι: ο Webbing Clothes Moth και ο Case-Making Clothes Moth. Άλλοι σκόροι, όπως ο Mediterranean Flour Moth και ο Indian Meal Moth μολύνουν αποθηκευμένα τρόφιμα όπως οι σπόροι και το αλεύρι. |
|
Χαρακτηριστικά: Οι σκόροι των ρούχων είναι μικροί, κιτρινωποί ή καφέ και το μήκος τους δεν ξεπερνά το 1,5 εκ.. Τα φτερά του σκόρου των ρούχων δεν έχουν κηλίδες. Βιολογικός Κύκλος: Οι ενήλικες σκόροι γεννούν αβγά σε προϊόντα που οι προνύμφες θα καταναλώσουν. Κάθε θηλυκός σκόρος μπορεί να γεννήσει από 100 έως 150 αβγά. Τα αυγά εκκολάπτονται σε πέντε μέρες. Το μέγεθος κάθε μικρής άσπρης κάμπιας ποικίλλει από ελάχιστα χιλιοστά ως νεογνό έως 0,8 cm ως ενήλικας. Οι προνύμφες ζουν μέσα σε θήκες που μεγαλώνουν καθώς εκείνες αναπτύσσονται. Όταν οι νύμφες μεταμορφωθούν, η θήκη μετατρέπεται σε σκληρό κουκούλι. Οι ενήλικοι σκόροι ξεπροβάλλουν σε μία με τέσσερις εβδομάδες. Μπορούν να ζήσουν από δύο μήνες έως δυόμιση χρόνια. Συνήθειες: Οι ενήλικοι σκόροι δεν τρέφονται από τα υφάσματα-μόνο οι κάμπιες καταστρέφουν τα υφάσματα. Οι προνύμφες σκόροι των ρούχων συνήθως
τρέφονται με μαλλί, φτερά, γούνες, μαλλιά, ταπετσαρίες επίπλων και δέρμα. Μπορούν να τρέφονται με ένα μίγμα φυσικών και συνθετικών
υφασμάτων. Ωστόσο, δεν μπορούν να τρέφονται με τα υφάσματα που αποτελούνται μόνο από συνθετικές ίνες. |
Τα έντομα ξύλου, προκαλούν μεγάλη οικονομική ζημιά γιατί οι καταστροφές που οφείλονται σ’ αυτά μπορεί να καταστρέψουν τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής. Καταστρέφουν πατώματα, έπιπλα αξίας, έργα τέχνης, στέγες, εκκλησίες, ξύλα εμπορίου κ.ά. Σε αυτά ανήκουν δύο κυρίως είδη με οικονομική σημασία για τη χώρα μας:
• Τερμίτες• Σαράκι
Σαράκι
Με το όνομα σαράκι αποκαλούμε συνήθως μια ομάδα ξυλοφάγων εντόμων. Είναι παρασιτικά έντομα, πραγματική απειλή, γιατί εκτός από τις ζημίες που προκαλούν στη φύση, αποτελούν και το σπουδαιότερο εχθρό των κατεργασμένων ξύλων. Τα έντομα τρέφονται με όλο το υλικό του ξύλου. Εμφανίζονται στην αρχή της ζωής τους με τη μορφή των αυγών στην συνέχεια γίνονται προνύμφες μετατρέπονται σε νύμφες και ολοκληρώνονται αργότερα σε τέλεια έντομα. Μέσα στο ξύλο, η προνύμφη του εντόμου ζει από 1 έως 5 χρόνια. Το στάδιο αυτό είναι πιο καταστρεπτικό για το ξύλο γιατί το έντομο αρχίζει τη διάνοιξη οπών και στοών μέσα σ’ αυτό. |
Το πιο κοινό σαράκι στη χώρα μας είναι το Anobium punctatum ή Κοινό σαράκι ή σαράκι των επίπλων.
Χαρακτηριστικά
Μικρό κυλινδρικό σκαθάρι, μήκους 4-6 mm, είναι κόκκινο καφέ και φέρει σκασίματα στην πλάτη σε επιμήκης γραμμές. Τα τρία τελευταία τμήματα των κεραιών του είναι μακρύτερα από τα υπόλοιπα άλλα. Η νύμφη είναι κρεμ- άσπρη με σκούρες καφέ σιαγώνες και έχει μια διπλή σειρά από αγκάθια στην πλάτη. Το κοινό σαράκι έχει δύο σκληρά εξωτερικά φτερά.
Βιολογικός Κύκλος
Τα ενήλικα σκαθάρια εμφανίζονται την άνοιξη, ζευγαρώνουν και αμέσως εναποθέτουν τα αυγά τους. Το θηλυκό ροκανίζει ένα μικρό πόσο ξύλου για τον υπολογισμό της περιεκτικότητας του αμύλου και της υγρασίας και δεν εναποθέτει τα αυγά αν το άμυλο είναι μικρότερο του 3%. Εναποθέτουν τα αυγά τους μέσα στους πόρους στο μαλακό μέρος του ξύλου. Τα περισσότερα είδη γεννούν περίπου 50 αυγά.
Συνήθειες
Το κοινό σαράκι προσβάλλει έπιπλα, έργα τέχνης, ταβάνια, σκεπές και πατώματα. Οι τρύπες εξόδου του τέλειου εντόμου είναι κυκλικές με διάμετρο περίπου 1,5mm και μας βοηθούν να τα εντοπίσουμε έγκαιρα ώστε να αποφύγουμε τις μεγαλύτερες ζημιές. Έχουν προτίμηση στα ξύλινα πατώματα, τα έπιπλα, τα διακοσμητικά όπως κορνίζες και άλλες επιφάνειες. Άλλος ένας παράγοντας που μας βοηθά στην διάγνωση της παρουσίας του εντόμου στο χώρο μας είναι η παρουσία λεπτής σκόνης (πούδρα) που πέφτει από τις τρύπες εισόδου και συσσωρεύεται σε μικρούς σωρούς.
Τερμίτες
Πολλές φορές λέγονται και μυρμήγκια αν και ανήκουν σε διαφορετικές τάξεις (Isoptera: τερμίτες, Hymenoptera: μυρμήγκια). Διαφέρουν όμως από τα μυρμήγκια στην μορφολογία των κεραιών τους, το μήκος των πρόσθιων και των οπίσθιων πτερύγων και τον τρόπο που είναι συνδεδεμένη η κοιλία με το θώρακα. |
• Τα σώματα των μυρμηγκιών έχουν μία στένωση μεταξύ της κοιλιάς και του θώρακα, ενώ οι τερμίτες δεν έχουν
στένωση μεταξύ κοιλίας και θώρακα.
• Οι τερμίτες έχουν πτέρυγες ίσου μήκους, ενώ τα μυρμήγκια έχουν ένα μακρύ και ένα κοντό ζεύγος πτερύγων.
• Οι κεραίες όλων των μυρμηγκιών σχηματίζουν γωνία (γονατοειδείς) ενώ των τερμιτών είναι ευθύγραμμες
(κομβολογοειδείς).
Οι τερμίτες είναι κοινωνικά έντομα και τα άτομα μιας αποικίας έχουν διάφορες μορφές και εξειδικευμένους προορισμούς. Στη χώρα μας απαντώνται είδη τερμιτών με διαφορετική βιο-οικολογία.
Χαρακτηριστικά
Οι τερμίτες έχουν δαγκάνες και τα σώματα τους έχουν μήκος περίπου 1 εκατοστό. Είναι πιο λευκοί, με πιο κοντά πόδια και πιο αργοί από τα μυρμήγκια. Το σώμα είναι μαλακό, λευκό, μόνο το κεφάλι κατά μέρος ή ολόκληρο έχει το χρώμα του κεχριμπαριού. Στο κεφάλι εκφύονται δυο νηματοειδείς κεραίες.
Βιολογικός Κύκλος
Η ωοτοκία αρχίζει μετά από μερικές ημέρες αφού ζευγαρώσει η βασίλισσα και χτιστεί η φωλιά, αλλά στην αρχή το ποσό αυγών παραμένει μικρό. Μόνο όταν η πρώτη γενιά μπορεί να τρέφεται μόνη της και να φροντίζει τη βασίλισσα, εκείνη αυξάνει το ποσό αυγών. Σε πολλά είδη η βασίλισσα μεταμορφώνεται, ο αριθμός και το μέγεθος των ωοθηκών αυξάνονται και η βασίλισσα μπορεί να αποθέτει καθημερινά μέχρι 3.000 αυγά. Στην αρχή οι προνύμφες μεταμορφώνονται αποκλειστικά σε εργάτες, μετά σε στρατιώτες και στις εξελιγμένες μόνο κοινωνίες, μετά από μερικά χρόνια, και σε αναπαραγωγικά άτομα
Συνήθειες
Σε περίπτωση προσβολής θα τα βρείτε ως επί το πλείστον κρυμμένα στα ξύλινα κουφώματα θυρών-παραθύρων και πατωμάτων προκαλώντας τεράστιες ζημιές. Την παρουσία τους προδίδει η εποχιακή ύπαρξη φτερωτών αρσενικών ακμαίων με σκούρο χρώμα που εγκαταλείπουν την φωλιά τους.
• Υπόγειοι τερμίτεςΖουν μέσα στο έδαφος και κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς. Επειδή προτιμούν το μαλακό από το σκληρό ξύλο, η προσβολή έχει αυλακωτή ή κυψελοειδή εμφάνιση, με το εξωτερικό του ξύλου ανέπαφο. Δεν βγάζουν τα περιττώματα και το πριονίδι έξω από τις στοές, όπως συνηθίζουν τα άλλα ξυλοφάγα έντομα (σαράκια). Έτσι η προσβολή παραμένει ύπουλα κρυφή.
Οι αποικίες τους είναι μικρότερες από αυτές των υπογείων τερμιτών και ζουν αποκλειστικώς σε ξηρό και υγιές ξύλο. Δεν έχουν την ανάγκη της επαφής με το έδαφος. Η εγκατάσταση των τερμιτών αυτών στις κατοικίες γίνεται συνήθως όταν οι σμηνουργοί μπαίνουν από ανοιχτούς (χωρίς προστατευτική σίτα) αεραγωγούς στις ταράτσες ή στα θεμέλια, ρωγμές εξωτερικών τοίχων όπως γύρω από τα πλαίσια κουφωμάτων, σοφίτες, σανίδες ραμποτέ και επενδύσεις οροφής. Προσβάλλουν και το εαρινό και το θερινό ξύλο αφήνοντας την εξωτερική επιφάνειά του άθικτη. Το μοναδικό σημάδι προσβολής αποτελούν οι μικροί σωροί από τα μικρά σαν σπόροι, περιττώματα, τα οποία οι τερμίτες αποβάλλουν μέσω προσωρινών στοών.
Προσβάλλουν ξύλο με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία. Έχουν εμφανώς μεγαλύτερο μέγεθος από τους υπόγειους. Οι αποικίες βρίσκονται μέσα στο ξύλο χωρίς συνήθως να απαιτείται επαφή με το έδαφος. Παρατηρούνται σε πεσμένους κορμούς δένδρων ή πασσάλους με υγρό ή σηπόμενο ξύλο σε επαφή με υγρό έδαφος και σε σημεία οικοδομής με διαρροή υγρασίας.
Συναντώνται παντού. Συχνότερα κανείς τα συναντά σε υπόγεια, αποθήκες, λεβητοστάσια, σε ψευδοροφές κατοικιών καθώς και αυλές, κήπους, φρεάτια, τούνελ, αγρούς κ.α.
Είναι ζώα εξυπνότατα και ζουν κατά ομάδες σε φωλιές που αποτελούν "κοινωνίες". Τρέφονται με χαρτιά, ύφασμα και καταστρέφουν ηλεκτρικά καλώδια προκαλώντας βραχυκυκλώματα και φωτιές. Έχουν καταπληκτική αίσθηση της ακοής, της οσμής αλλά και της αφής. Είναι άριστοι ορειβάτες και μπορούν να σκαρφαλώσουν σε οποιαδήποτε τραχιά κάθετη επιφάνεια.
Οι αρουραίοι είναι σε θέση να αναπαράγονται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και ένα ζευγάρι μπορεί, σε ιδανικές συνθήκες, να παραγάγει περίπου 700 απογόνους στο χρόνο ζωής του. Στην διάρκεια του έτους ένας θηλυκός αρουραίος μπορεί να έχει μέχρι πέντε γέννες με δεκαπέντε μικρά σε κάθε γέννα.
Μόνο 3 είδη τρωκτικών έχουν τόσο καλά προσαρμοστεί στο ευρύτερο περιβάλλον του ανθρώπου, ώστε να έχουν αποκτήσει μια παγκόσμια ταξινόμηση.
Αυτά τα είδη είναι:
Σπιτικός ποντικός (Mus musculus domesticus) |
Νορβηγικός ή των υπονόμων (Rattus norvegicus) |
Ποντικός Των πλοίων ή της Οροφής ή μαύρος (Rattus rattus) |
Σπιτικός ποντικός (Mus musculus domesticus)
Χαρακτηριστικά:
Τα ποντίκια αυτά έχουν λεπτό και μικρό σε μέγεθος σώμα που κυμαίνεται από 7 έως 11 cm. Το ρύγχος τους είναι μυτερό και τα αυτιά είναι μεγάλα. Η γούνα τους είναι καφέ ή γκρι. Τα περιττώματά του έχουν μέγεθος 0,3-0,6 cm και είναι κυλινδρικά.
Βιολογικός Κύκλος:
Είναι ιδιαίτερα γόνιμα. Φτάνουν σε σεξουαλική ωριμότητα σε 35 μέρες. Τα θηλυκά γεννούν 5-8 φορές το χρόνο.
Συνήθειες:
Τρέφονται με χαρτιά, υφάσματα, καταστρέφουν τα ηλεκτρικά καλώδια προκαλώντας βραχυκυκλώματα και φωτιές. 2. Σπιτικός ποντικός: Καταναλώνουν 10-15% του βάρους του σώματός τους κάθε 24 ώρες και προτιμούν να τρέφονται από λίγο και από πολλά σημεία. Είναι εξαιρετικοί αναρριχητές ακόμη και σε όχι ιδιαίτερα τραχύ τοίχο, αν χρειαστεί κολυμπάνε και πηδάνε έως και 30 εκ. Καταφέρνουν να περνάνε από οπές διαμέτρου 6 mm, ενώ μπορούν άψογα να σχοινοβατούν. Επιζούν άριστα σε θερμοκρασίες -10ο C.
Νορβηγικός ή των υπονόμων (Rattus norvegicus)
Χαρακτηριστικά:
Αδηφάγο και σαρκοφάγο γκριζόφαιο ζώο 25-30 εκ. με ουρά 20 εκ. Έχει μικρά μάτια και αυτιά και το τρίχωμά του μοιάζει λιγδιασμένο. Τα περιττώματά του είναι μεγάλου μεγέθους σχεδόν 2 cm και έχουν σχήμα κάψουλας.
Βιολογικός Κύκλος:
Φτάνει σε σεξουαλική ωριμότητα σε 2-5 μήνες. Γεννά 7 φορές το χρόνο από 8-12 μικρά κάθε φορά.
Συνήθειες:
Άριστος αναρριχητής, σκάβει έως και 40 cm μέσα στο έδαφος, πηδά πάνω από 70 cm καθ’ ύψος, κολυμπά ακόμη και κάτω από το νερό. Ροκανίζει και διαπερνά ξύλο, πλαστικό, αλουμίνιο ακόμα και σαθρό τσιμέντο. Γενικά διαθέτει όλα τα μέσα για να μπει στο σπίτι μας, ακόμη και μέσα από τη λεκάνη της τουαλέτας. Κατασκευάζει στοές στο έδαφος όπου και φωλιάζει, σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 20 μέτρα από την πηγή της τροφής του. Είναι παμφάγος, αλλά δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς νερό.
Ποντικός Των πλοίων ή της Οροφής ή μαύρος (Rattus rattus)
Χαρακτηριστικά:
Έχει μαύρο η καστανόμαυρο χρώμα με λευκή κοιλιά. : Το ενήλικο άτομο φτάνει τα 20 εκ. έχει μεγάλα μάτια και αυτιά που φτάνουν σχεδόν τα 2,5 εκ.. Τα περιττώματά του έχουν μέγεθος περίπου 1 cm και είναι ατρακτοειδούς σχήματος.
Βιολογικός Κύκλος:
Φτάνουν στη σεξουαλική ωριμότητα σε 2-5 μήνες. Γεννά συνήθως 6 φορές το χρόνο από 6-10 μικρά και εφόσον οι συνθήκες τροφής και κλίματος το επιτρέψουν, περισσότερες.
Συνήθειες:
Δεν φωλιάζει στο έδαφος, δεν σκάβει, διαθέτει μεγάλες δυνατότητες αναρρίχησης, προτιμά υπερυψωμένες θέσεις όπως οι τελευταίοι όροφοι ενός κτηρίου, ροκανίζει, ζει κυρίως σε εσωτερικούς χώρους και σπάνια σε υπονόμους. Θεωρείται παμφάγο, με ιδιαίτερη όμως προτίμηση στα σιτηρά, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα καρύδια.